“Yoğun programların sürekli baskısı, uyku yoksunluğu ve halkın gözünde ‘mükemmel’ olmak zorunda olmanın korkutucu baskısı ile karşı karşıya kalabiliyorlar.”
Yakın zamanda yaşadığı panik ataklarından bahseden Billie Eilish’ten zihinsel enerjisini korumak için buluşma ve selamlamalarını iptal eden Ariana Grande’ye, zihinsel&ruhsal sağlık konusunda günümüzün en büyük pop yıldızlarından bazılarının bile dile getirdiği giderek artan bir açık sözlülük ve anlayış var. Ve Amerikalı müzisyenler zihinsel sağlık konusunda daha samimi hale geldikçe, K-pop dünyasında konuyla ilgili gündem yavaş yavaş da olsa kabul edilebilir hale geliyor.
Çoğu zaman sanatçılarını küçük yaşta debut yapmaya hazır olup olmadıklarına karar vermeden önce eğitmek ve hazırlamak için alan bir endüstri olan k-pop sahnesi, uzun süreli devam eden bir özveri, azim ve sıkı çalışma gerektiriyor. Şartlar sadece eğlence şirketlerine girip debut yapmaya hazırlananlar için değil, Güney Kore toplumunun sıradan gençleri ve öğrencileri için de uygulanan baskılar yüzünden oldukça zor. G.Kore sürekli olarak, dünyadaki intihar oranıyla en yüksek ölüm miktarına sahip ülkelerden biri -hatta gelişmiş ülkeler arasında en yüksek olanı- ve uzmanlar zihinsel sağlıkla mücadele edenler için kaynak yetersizliği olduğuna işaret etmeye devam ediyor.
Son zamanlarda, dünya bu sorunun K-pop sahnesini nasıl etkileyebileceği konusunda iki trajedi ile karşı karşıya kaldı. Boy grubu SHINee’nin bir üyesi olan sevgili şarkıcı Kim Jong-hyun’un Aralık 2017’de intihar nedeniyle öldüğü bildirilmişti. Bu ölümden bir gün sonra, bir meslektaşım Kim sanatçının “içeriden kırıldığını ve depresyonunun ciddiye alınmadığını söylediği bir mesajı paylaştığını” yazdı.
Aynı trajedi, şarkıcı oyuncu ve f(x) kız grubunun eski üyesi Sulli’nin de Ekim ayının başlarında intihar olduğundan şüphelenilen beklenmedik vefatında tekrar gerçekleşti. Sulli, K-pop dünyasında seviliyordu, çoğu zaman alışılmışın dışına çıkıyordu ve uzun yıllar süren kariyerini takiben kötü niyetli yorumcular ve söylentilerle uğraşırken yaşadığı uzun süredir mücadelesini dile getiriyordu.
New York merkezli doktor ve sağlık uzmanı Dr. Nesochi Okeke-Igbokwe, Teen Vogue’ya, “K-pop yıldızları genellikle gençliklerinin önemli biçimlendirici yılları sırasında debut yapıyor. Yoğun programların sürekli baskısı, uyku yoksunluğu ve halkın gözünde ‘mükemmel’ olmak zorunda olmanın korkutucu baskısı ile karşı karşıya kalabiliyorlar.”
K-pop sanatçısı olarak mükemmel olma veya Kore’de ideal, mükemmel insanlar olmaları gereken “idol” kavramı, şarkı söyleme ve dans etme tarzlarından tutun görünüşleri, fizikleri ve tüm davranışlarında kadar hissedilir. Kore’de toplum çoğunlukla sanal alemde birbiriyle iletişim kuruyor, kamuoyu ve algı genellikle acımasız çevrimiçi yorumlar ve sosyal paylaşım siteleri tarafından dillendiriliyor. Idollerin kişisel hayatlarına hayranlar da sık sık polislik/bekçilik ediyor, hatta idoller potansiyel olarak çıktıkları biriyle görüldüklerinde bile eleştiriyorlar.
Amerika’nın en büyük K-pop hayranları buluşması olan KCON Los Angeles’ta, sağlık hayranlarının gündemindeydi. Etkinlikte düzenlenen yoğun katılımlı 2 panel oturumu, K-pop’taki mental sağlık konusunu ele alırken Los Angeles Times, birbirinden farklı insanlarıbir araya getirmek konusunda sanatçıların nasıl güvenli alanlar ve topluluklar oluşturmaya yardımcı olduklarını vurguladı.
Bu konuları tartışmaya istekli olan hayranlar olmasına rağmen, idoller bu meseleyi konuşma konusunda genellikle daha gerginler. Çeşitli röportajlarda zihinsel sağlık ve kişisel bakım konusu sorulduğunda, pek çok sanatçı, kendileriyle ilgili kişisel bir şeyi paylaşmak yerine, hayranlarına yardımcı olmaktan bahsedip, onlara tavsiye vererek soruyu tersine çevirmeyi tercih ediyor. Hatta bir idolün menejeri “K-pop yıldızı olarak yaşanılan zorluklar” sorusuna karşın çok tedirgin olmuştu ve Teen Vogue’nun bu içerikte soru sormasını tamamen reddetmişti.
K-pop sahnesi siz dinleyicilere, alışageldiğiniz diğer (ülkelerin) sanatçılarına dair yaşadığınız endişelerinin ötesine geçen benzersiz bir dizi stres sebebi sunar. Bir idolün sahip olması beklenen tutumundan dinlenme biçimlerine kadar her şey, internet kullanıcıları tarafından -kadın idollere çok daha sert bir şekilde- eleştiriye tabidir. Idoller havaalanında bile -hayran ve gazeteci sürüsü dolayısıyla olası tartışmaların çıkma riskine karşın- konforlarından önce modayı düşünmek zorundadırlar.
Dr. Okeke-Igbokwe, “Çok genç yaşta bu kadar yoğun stres ve kamuoyu denetlemesine maruz kalmak herkesin üstesinden gelebileceği bir şey değil” diye ekliyor. “Sürekli olarak yüksek düzeyde stres yaşamak, herkesin fiziksel ve zihinsel sağlığını tehlikeye atabilir. Kronik stres bazıları için daha zayıf bir bağışıklık sistemine dönüşebilir ve çeşitli sağlık koşulları riskini artırabilir.”
Dahası, hem mecazi hem de kelimenin tam anlamıyla kusursuz ve sürekli bir imaj elde etmek, K-pop kültürünün temel taşıdır.
Beverly Hills’in PERK Plastik Cerrahisi’nde yerli yabancı birçok ünlüyü sık sık gören kurul onaylı bir plastik cerrah olan Dr. Michelle Lee, “K-pop idollerinin üzerinde bir güzellik kalıbına uymaları için muazzam bir baskı var” diyor. Kore, dünyadaki kişi başına en yüksek kozmetik prosedür oranına sahip, plastik cerrahi başkenti olarak biliniyor. “Ne zaman yükselen K-pop idolleriyle görüşsek, ilk hedefimiz her zaman plastik cerrahi motivasyonlarının kendi istekleriyle mi yoksa dış baskılardan mı geldiğini belirlemektir. Plastik cerrahi asla başkası tarafından motive edilmemelidir.”
(*Yazıda şarkının videosu paylaşılmıştı, anlaşılır olması adına Türkçe altyazılı video ekledim.)
Zihinsel sağlık konusundaki algıları değiştirme konusunda yapılacak çok iş olmasına rağmen, bazı gruplar daha sade bir pozitiflik mesajına eğildiler. Yükselen erkek grubu ve KCON’un göze çarpan isimlerinden ATEEZ, ATINY olarak bilinen hayranlarının da desteğiyle bu konu hakkında konuştu ve birbirlerini olumlu etkilemeye devam etmeleri için teşvik ettiler. Seonghwa, Teen Vogue’a, “Hayranların sevgisini hissedebildim ve bu sevgiyi hissettiğim için bu beni nasıl daha fazla cesaret bulabileceğimi düşünmeye itti.”
ATEEZ lideri Hongjoong, “Fanlarımızın birbirlerini nasıl desteklediğini biliyorduk ve bunu zaten (biz söylemeden) yapıyor olmaları iyi bir durum” dedi. “Hepimiz böyle hissediyoruz. Hayranları bunu yapmaya devam etmeleri ve mücadelelerini bu şekilde aşmaları için teşvik etmek istiyoruz.” ATEEZ kısa süre önce yeni “Treasure Ep.Fin: All to Action” albümünü piyasaya sürdü. Albümde yer alan şarkılardan “Mist (Sis)” ve “Sunrise (Gün Doğumu)”, umut, mutluluk ve daha iyi bir güne sahip olma şansı hakkında motifler içeren rap&pop parçalar.
ATEEZ bu mesaja kendisi kulak veriyor ve dinleyicilerine açık tavsiyeler vermek yerine kendileri bu sözleri üzerine alarak örnek olmaya çalışıyor. Hongjoong “Her zaman güneşin doğuşundan bahsederiz” diye açıklıyor. “Güneşin doğuşunu izlersek yükselebiliriz. Bu görüntüyle gerçek anlamda duygusal bir bağımız var… bu yüzden, imajımız hakkında konuştuğumuzda, bunun hakkında konuşuruz, gün doğumu gibiyiz. Güneş doğuyor, öyleyse bu tek başına parlak ve harika bir durum, ben de bu durumu bize bağladım.”
(*Mutlu olmak için gün doğumundan başka sebebe ihtiyacımız yok)
K-pop’taki birçok kişi zihinsel sağlık konusunda yol açmaya devam ederken, refahları hakkında daha açık sözlü ve kişisel konuşabilenlerin sayısı artıyor. 2016 yılında rapçi&yapımcı Bang Yongguk, erkek grubu B.A.P ile yaptığı albümün promosyonlarından vazgeçmeye karar verdikten sonra anksiyete ve panik bozukluklarıyla uğraştı. Oh My Girl şarkıcısı JinE ilk kez 2015’te anoreksi ile hala devam eden mücadelesini başlattı. Sonunda, sağlığına odaklanmak için eğlence endüstrisinden ayrılmayı seçti. Ve bu yılın başlarında, K-pop’un önde gelen kız grubu TWICE’dan Mina, “sahnede performans göstermeye karşı ani aşırı kaygı ve güvensizlik” nedeniyle grubun ilk ABD turunun dışında kaldı. Tüm bu durumlarda, sanatçılar ve eğlence şirketleri “kişisel nedenler” veya “sağlık endişeleri” gibi, çoğu zaman K-pop yıldızlarının bozulmamış imajlarını sağlam tutma çabasıyla belirsiz/üstü kapalı açıklamalarda bulunmayı tercih etti.
Pek çok hayran, idollerin durumları ciddileşmeden, kariyerlerinin en başından itibaren müdahale talep ediyor. (ASTRO ve Weki Meki gibi popüler gruplara ev sahipliği yapan) Fantagio Entertainment gibi eğlence şirketleri, uluslararası hayranlar tarafından alkışlanan ender bir hareket olan intihar önleme ve cinsel sağlık dersleri gibi sanatçı eğitimlerini uygulamaya başladı. Dr. Okeke-Igbokwe, “Bu genç yıldızların stresle başa çıkabilmeleri ve kendilerini en üst seviyeye çıkarmaya çalışırken öz-bakımı öncelikli hale getirmeleri için sağlık noktalarının mevcut olması çok önemli.”
Dünyada, ruh sağlığı etrafındaki sorunlar ve tartışmalar azalırken, en büyük süper yıldızlardan bazıları bu konuşmaları hızlandırmaya yardımcı oluyor. K-pop sanatçıları ve şirketleri de, bu konuyu kendi terimleriyle gündemleştirme ve ellerinde tutma becerilerine sahip olup, idollerle refah ve zihinsel sağlıkları hakkında daha iyi iletişim kurmanın önünü açabilirler.
YAZI: JEFF BENJAMIN, TEEN VOGUE
İLGİLİ LİNKLER:
“Bang Yongguk, Kpop Idollüğünü Geride Bıraktı: Müzik Alanındaki Zihinsel Sağlık Mücadelesiyle Yüzleşiyor” adlı röportaj için BURAYA tıklayabilirsiniz.
Daha önce yayınladığım röportajlardan ATEEZ röportajı için BURAYA, Taemin‘in röportajları için BURAYA ve BURAYA, Chungha için BURAYA, Eric Nam için BURAYA, Bang Yongguk için BURAYA, Kim Jaejoong için BURAYA, Henry için BURAYA , Linkin Park’tan Joe Hahn röportajı için ise BURAYA , Stray Kids için BURAYA , Seventeen için BURAYA tıklayabilirsiniz.
Güney Kore’de sanat hayatı başta olmak üzere, makale türüne girebilecek her içerik bu kategoride.