Kore’de hep aynı soyadlarını duyuyoruz. Bunlardan en yaygın olanları ise -bilmeniz muhtemel- Kim, Park ve Lee. Peki neden? Bizde de çok yaygın soyadları vardır ama ülkenin çoğunluğunu oluşturmazlar, evet yaygındırlar ama resmi veya sosyal ortamlarda karışıklığa sebebiyet verecek kadar değil. Ancak Kore bu konuda sadece kendine has özel bir duruma sahip. Kore yarımadasında yaşayan 75 milyon insan ve dünyanın geri kalanında yaşayan 7 milyon Koreli’nin neredeyse yarısı bu 3 soyadını kullanıyor, beşte biri Kim soyadını kullanıyor. Bize veya diğer ülkelere kıyasla, değerlendirmeye değer bir domine etkisi olan bu durumun sebebini biraz araştırdım ve kısaca bahsedeceğim.

Bir Japonya 100 000 tane aktif soyada sahipken, Kore’deki aktif soyadlarının sayısı en fazla 250, bu bir ülke için gerçekten düşük bir rakam. Bu tamamen Kore Yarımadası’nın feodal tarihiyle alakalı,  yani komşuları Çin ve Japonya ile olan haşin geçmişiyle alakalı bir durummuş. Bildiğiniz üzere Çin’in Kore tarih ve kültüründe büyük bir etkisi var. Uzun zaman önce yani 5.yüzyılda, Kore’de Çin karakterleri kullanılmaktaydı. Sadece asiller okuma- yazma biliyordu ve yine sadece asiller bir soyadına sahipti. Halk soyadlara sahip değildi. Eğer ki asil bir aileden geliyorsanız soyadına da sahiptiniz. Aslına bakarsanız bize kıyasla yine çok daha erken bir tarihte soyada kavuşmuş Koreliler, ama sadece soyluların kullanmakta olduğu soyadlar…

Asiller soylarının Çin’deki atalarına dayandığını söyleyerek bununla övünürlerdi. Yoksul halkın ise övünebilecekleri bir soyları, aileleri, ataları yoktu. (Halkın da soyu var elbet, leylekler getirmedi hoş hiçbirini ama kast ettiğim bahsetmeye değer asil kan bağları.) Neyse efendim, sonraları bu soyadları herkes için imrenilesi olmaya başlamış, herkes bu ailelerden olmak istermiş, eğer bu ailedenseniz asilsiniz demekmiş. Hatta günümüzde bile ‘Hangi aileden geliyorsun?’ sorularını duyarsınız, hala daha soy önem arz etmekte. Sonrasında Soyadı Kanunu’nun gelmesiyle beraber, halk da istedikleri soyadlarını almaya başlamış. Herkes hangi soyadlarını tercih etmiş dersiniz? O ana kadar baskı altında yaşamış yoksul halk, tabi ki o çok imrendikleri soylu ailelerin soyadlarını kütüklerine yazdırmışlar.

Modern Dönem’e kadar Kore Yarımadası’nda hep bir kast sistemi vardı, dolayısıyla asiller/ aristokratlar da vardı ve toplumun en üst tabakasındaydılar. Asillerin kullandığı soyadları da sınırlıydı. Soyadları herkese şart koşulunca, alt tabaka da üst tabakanın soyadlarını kullanmayı tercih etti ve günümüze sınırlı sayıda soyadı ulaştı. (Oysa bizde öyle mi, hayal gücümüzün sınırlarıyla sınırlı bir soyadı yelpazemiz var. Türklerin hayal gücü ise sınırsız. Hala daha şuana kadar hiç duymadığınız bir soyadı duyma ihtimaliniz vardır. )

Konuyla ilgili araştırma yapan bazı uzmanlar, soyadının, insanın geldiği soyun, saygınlık demek olduğunu, hep ezilen halkın ise, geçmişlerine bir çizgi çekip yeni bir etiketle daha saygın bir hayata başlama isteklerini, olmak istedikleri kişilerin isimlerini tercih ederek dışa vurdukları yorumunu yapıyorlar. (Ne kadar doğrudur tartışılabilir. )

Bu 250 aktif soyadın 130 tanesi Çin soyadı, bu ne demek? Çinliler de şuan aynı soyadlarını kullanıyorlar demek ve onlarda da bu soyadları saygın, asil ailelere ait soyadları. Çin’in ve Kore’nin en yaygın soyadı aynı ise, ve Çin popülasyonu dünya nüfusunu domine edebilecek bir etkiye sahipse, buradan ne çıkarabiliriz dersiniz? Örneğin Lee soyadı dünyadaki en yaygın soyadıdır. Dünyadaki en az 100 milyon kişi size isminin Lee olduğunu söyleyecektir. Büyük karmaşa! Neyse efendim, bırakalım da 1500 yıldır var olan Kim’ler Lee’ler çoğunlukta olsun bir zahmet, dile kolay, 1500 yıldır soy’larının ismi var…

Peki ülkenin çoğunun aynı soyada sahip olmasının ne gibi sakıncaları oluyor olabilir?

Bir işyerindesinizdir ve Bay Kim’e seslenmişsinizdr ama size 10 kişi birden bakmıştır. Hmm. Ne yapmalı? Seslenmemeli efendim, öyle herkesin ortasında adama seslenmeyeceksiniz. Gidip yanına soruverin olsun bitsin. Ya da ‘kültür departmanındaki yönetici asistanı Kim Bey’ diye seslenin. Hani olur da ihtiyacınız olursa diye sorunu öngörmenizi sağlayayım dedim.  Belki bir gün lazım olur neme lazım.

Gözden kaçırılan başka bir esas ise, soyadı kullanımının kullanılmaya başlama tarihi. Şahsi fikrim olduğu için doğruluğunu teyit edemem ama şöyle bir hipotezim var. Ülke, hanedanlık, imparatorluk sınırları hep değişken olduğu için şuanki şehir sınırları üzerinden anlatmaya çalışayım. Düşünün ki İstanbul bir ülke idi. Bundan 1500 yıl önce bu ülkede taş çatlasa 50 000 kişi yaşıyordu. İstanbullular taa o zamandan soyadı kullanmaya başladılar ve kendilerine soyadları buldular. Bir de düşünün ki, İstanbul 15 milyonken soyadı kanunu geldi. Eski zamana kıyasla, 15 milyon nüfusluyken bulunabilecek soyadı sayısı tabi ki daha fazla olacaktır. Ne kadar eski zamanda soyadına geçmişseniz, soyadı alternatifleriniz de bir o kadar kısıtlı olacaktır. Nüfus az çünkü. Dolayısıyla, o kadar erken zamanda soyadı kulanmaya başlayan Asyalıların az sayıda soyadına sahip oluyor oluşu da normaldir diye düşünüyorum. Ama toplumdaki sınıfsal yapı ve soylu-köle ilişkisinin sosyolojik etkileri bu az’lığa tuz biber olmuş, insanlar büyük bir sınıf aşkıyla alternatifleri saf dışı bırakıp mevcuda yönelmişler, elde avuçta bu kadarcık soyadı kalmış. 5.yüzyılda Kore’de sadece 50 000 kişi soyadına sahipti, haliyle soyadı sayısı da oldukça azdı ve az olarak devam etti. Yeri gelmişken, yaygın olan diğer soyadlarına da değinelim:

김 (金; Kim, Gim)
이 (李; Lee, Yi, I, Yee)
박 (朴; Park, Pak, Bak)
최 (崔; Choi, Choe)
정 (鄭; Jeong, Chung)
강 (姜; Kang, Gang)
조 (曹; Cho, Jo, Joe)
윤 (尹; Yoon, Youn, Yun)
장 (張; Jang, Chang)
신 (申; Shin, Sin)
한 (韓; Han, Hahn)
서 (徐; Seo,Suh)
권 (權; Kwon)
손 (孫; Son, Sohn)
황 (黃; Hwang, Whang)
송 (宋; Song,Soung)
안 (安; Ahn, An)
임 (林; Lim, Rim, Im)
유 (柳; Yoo, Yu)
홍 (洪; Hong)

Sonuç olarak Kore’de aynı soyada sahip olmak hala daha bir saygınlık göstergesi, bizde farklı olmak övünülesidir ya hani, onlarda tam tersi. Bu da kültür ve mentalite farkı olsa gerek. Umarım açıklayayım derken zihninizi iyice karıştırmamışımdır.

Saygılar.

Hazırlayan: nasip

Sitemizin editörlerinin kişisel olarak hazırladıkları köşe yazıları.